Choroby układu krwionośnego: miażdżyca

Najczęstszą przyczyną zwężeń i niedrożności tętnic jest miażdżyca.

To choroba powodująca odkładanie się w ściankach tętnic cholesterolu i powstawanie blaszek miażdżycowych, przez co stopniowo zwęża się światło (prześwit) naczyń, prowadząc finalnie do ich niedrożności. Wzmożonemu rozwojowi miażdżycy sprzyjają cukrzyca, niewydolność nerek, wrodzone zaburzenia gospodarki tłuszczowej, nadciśnienie tętnicze i niezdrowy styl życia, przede wszystkim palenie tytoniu.

Miażdżyca jest chorobą ogólnoustrojową, a więc dotyczącą całego organizmu, do tego przewlekłą i nieuleczalną. Stanowi problem społeczny i postrzegana jest jako choroba cywilizacyjna. Leczy się ją objawowo, powstrzymując jedynie jej postępy. Polega to na usuwaniu patologicznie zmienionych miejsc lub implantacji stentów, czyli implantów rozporowych, udrożniających przepływ krwi przez dane naczynie. Zabiegi te (angioplastyka) nie oznaczają jednak wyleczenia z miażdżycy. Operacja czasowo usuwa lub zmniejsza objawy niedokrwienia. Choroba zwykle rozwija się dalej, potęguje ją palenie tytoniu, mogą też pojawić się skutki uboczne wykonanych zabiegów (zakrzep przeszczepu, powtórne zarastanie światła), co powoduje, że pacjenci z miażdżycą tętnic zwykle w swoim życiu przechodzą wiele zabiegów i operacji, pozostawać pod specjalistyczną opieką lekarską i wykonywać regularnie badania. Leczeniu zabiegowemu często towarzyszy leczenie o charakterze farmakologicznym, ordynowane w celu rozszerzenia naczyń, zmniejszenia lepkości i krzepliwość krwi oraz agregację płytek.

Miażdżyca tętnic szyjnych a udar mózgu

Zmiany miażdżycowe w obrębie tętnic szyjnych obejmują zmiany patologiczne umiejscowione zazwyczaj w miejscu podziału tętnicy szyjnej wspólnej na tętnicę szyjną wewnętrzną i tętnicę szyjną zewnętrzną. Ta pierwsza prowadzi krew do mózgu, ta druga zasila w krew twarzoczaszkę. Jeżeli w tym opisanym obszarze podczas badania zaobserwowano zmniejszenie się światła tętnic, przyczyną zmian najczęściej jest miażdżyca. Niestety, zwężenie takie z reguły jest bezobjawowe, co sprawia, że gdy dochodzi wreszcie do zdiagnozowania, choroba jest już w zaawansowanym stadium. Jeśli w tym czasie dojdzie do oderwania się fragmentów blaszki miażdżycowej lub powstania i oderwania się skrzepliny, może to prowadzić do poważnych w skutkach konsekwencji. Pojawić się mogą przejściowe zaburzenia widzenia, bóle i zawroty głowy, omdlenia, wreszcie zaburzenia świadomości i utrata przytomności. Oderwanie się blaszki miażdżycowej lub skrzepliny może również doprowadzić do stanu bezpośredniego zagrożenia życia: powoduje przemijające objawy niedokrwienia mózgu i udaru niedokrwiennego, skutkujące porażeniami, niedowładami, afazją (zaburzenia mowy), a nawet zgonem chorego. Z kolei do powstania zatorów w naczyniach szyi i mózgu przyczyniają się zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków), wady zastawek (szczególnie zwężenia), czy zawał serca. Przy wystąpieniu niewydolności mięśnia sercowego, w jego komorach i przedsionkach powstają skrzepliny wędrujące z prądem krwi do mózgu i blokujące naczynia.

Zabieg operacyjny wykonywany na tętnicach szyjnych jest krótki i w większości przypadków nie wymaga znieczulenia ogólnego. Polega on na nacięciu tętnicy, wydobyciu ze środka zmian miażdżycowych i skrzepliny oraz na ewentualnym poszerzeniu tętnicy. Alternatywą dla zabiegu operacyjnego jest zabieg wewnątrznaczyniowy. Wprowadza się przez tętnicę udową cienki cewnik zakończony balonikiem, który umieszcza przewężeniu naczyniowym. Balonik pompuje się płynem i w ten sposób następuje poszerzenie światła tętnicy. Aby uzyskać efekt trwałego rozszerzenia, instaluje się w tak poszerzone miejsce stent.

Procedura wewnątrznaczyniowa jest szczególnie polecana, gdy leczenie chirurgiczne wydaje się zbyt ryzykowne.